Ναύπακτος στην Αρχαιότητα
Θόας: Ο βασιλιάς των Αιτωλών Θόας αναφέρεται ως γιος του Ανδραίμονα και της Γόργης και ανηψιός του Μελέαγρου. Πήρε μέρος στην Τρωική εκστρατεία με 40 πλοία (Ιλιάδας Β 638). Μετά το πέρας του πολέμου επέστρεψε στην Αιτωλία ή πήγε στην Ιταλία.
Αιτωλική Συμπολιτεία: Ομοσπονδιακό κράτος των Αιτωλών, που δημιουργήθηκε ως αντίπαλο δέος στην επεκτεινόμενη Μακεδονία αλλά και στην Αχαϊκή συμπολιτεια της Πελοποννήσου. Ιδρύθηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. (άλλοι υποστηρίζουν περί το 370 π.Χ. και άλλοι προς τα τέλη του αιώνα) και συνέχισε να επεκτείνεται σε όλη τη διάρκεια του 3ου αιώνα π.Χ, περιλαμβάνοντας τελικά το μεγαλύτερο μέρος της Στερεάς Ελλάδας πλην της Αττικής. Χαρακτηριζόταν από πολύπλοκη διοικητική δομή (αφού απαρτιζόταν όχι μόνον από πόλεις αλλά και από κατοίκους κωμών ή και νομαδικούς πληθυσμούς με κύρια ενασχόληση την κτηνοτροφία) αλλά και από αξιόμαχο στρατό.
Οζολοί Λοκροί: Οι Λοκροί ήταν δωρικό, μάλλον, φύλο (κατ' άλλους όμως απόγονοι των Λελέγων), από τα πρώτα που εγκαταστάθηκαν στον Ελλαδικό χώρο. Χωρίζονταν σε Οζόλες ή Οζολούς ή Εσπέριους Λοκρούς, δηλαδή δυτικούς, που κατοικούσαν τις περιοχές της Φωκίδας και της Αιτωλίας, και σε Εώους, δηλαδή ανατολικούς, που κατοικούσαν την περιοχή της Φθιώτιδας και με τη σειρά τους διακρίνονταν σε Οπούντιους και Επικνημήδιους.
Ναυτικές αναμετρήσεις
Αμβρακιώτες: Η Αμβρακία ήταν πόλη-κράτος, κορινθιακή αποικία του 7ου αιώνα π.Χ., στην περιοχή της σημερινής Άρτας. Από αυτήν ονομάστηκε και ο Αμβρακικός κόλπος. Υπήρξε πάντα στενή σύμμαχος των Κορινθίων και τους ακολούθησε στη φιλολακωνική παράταξη κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο.
Φορμίωνας: Αθηναίος στρατηγός και ναύαρχος, που γεννήθηκε περί το 480 π.Χ. στη σημερινή Παιανία και πέθανε το 428 π.Χ. Εκλέχθηκε στρατηγός το 440 και συμμετείχε στην εκστρατεία κατά της Σάμου με συναρχηγό τον Περικλή, στη ναυμαχία του Αμβρακικού το 437 π.Χ., ενώ ήταν ο πρωταγωνιστής στις δύο ναυμαχίες του Κορινθιακού κόλπου το 429 π.Χ., σε αυτήν της Πάτρας και σε αυτήν της Ναυπάκτου.
Τριήρης: το χαρακτηριστικότερο κωπήλατο πολεμικό πλοίο της αρχαιότητας, που πήρε το όνομά της από τις 3 σειρές κωπηλατών (ερετών). Αποτέλεσε εξέλιξη της διήρους και θεωρείται ότι ο πρώτος που κατασκεύασε τέτοιου τύπου σκάφος ήταν ο Κορίνθιος ναυπηγός Αμεινοκλής περί το 704 π.Χ. Αν και δημιουργήθηκαν και τετρήρεις και πεντήρεις ακόμη, η τριήρης παρέμεινε το βασικό πολεμικό σκάφος για αιώνες, χάρη στην ευελιξία της και την ταχύτητά της.
Ναυμαχία του Αρτεμισίου: Ναυμαχία που έλαβε χώρα στο ευβοϊκό ακρωτήριο Αρτεμίσιο παράλληλα με τη μάχη των Θερμοπυλών το 480 π.Χ. προκειμένου να αναχαιτιστεί το περσικό ναυτικό που σκοπό είχε να ενισχύσει τις περσικές χερσαίες δυνάμεις. Σίμη, η: υδρορροή που διέτρεχε τις στέγες αρχαίων κτιρίων, κυρίως ναών, και ήταν εξωτερικά διακοσμημένη με ανάγλυφες παραστάσεις.
Βυζαντινή περίοδος
Σλαβικές επιδρομές: Από τα τέλη του 6ου αιώνα μ.Χ. σλαβικά φύλα άρχισαν να κατέρχονται στον ελλαδικό χώρο, ιδιαίτερα στη δυτική Ελλάδα, όπου η αστική δομή ήταν χαλαρότερη, και να καταλαμβάνουν την ύπαιθρο χώρα, ενώ θεωρείται ότι τον 8ο αιώνα (αλλά ίσως και νωρίτερα) εγκαθίστανται στην Πελοπόννησο. Το θέμα αποτέλεσε για δεκαετίες “ταμπού” της ελληνικής ιστοριογραφίας και μόνον από τη δεκαετία του 1980 και εξής γίνονται πλέον συστηματικές μελέτες για την εγκατάσταση και την αφομοίωση των σλαβικών στοιχείων. Αρκετοί ιστορικοί πάντως θεωρούν τις σλαβικές επιδρομές ως ένα από τα αίτια για τους λεγόμενους “σκοτεινούς χρόνους” του Βυζαντίου (7ος-9ος), όπου παρουσιάζεται μια καθυστέρηση στην εξέλιξη.
Petar Deljan: Ηγέτης της εξέγερσης των Βουλγάρων εναντίον της βυζαντινής εξουσίας που έλαβε χώρα κατά το 1040-1041. Ο ίδιος διέδιδε ότι ήταν εγγονός του Σαμουήλ των βουλγάρων, άσπονδου εχθρού του Βασιλείου Βουλγαροκτόνου, δεν αποκλείεται όμως να ήταν απλά ένας τοπικός ηγεμόνας. Μετά την εξέγερση πήρε τον τίτλο “τσάρος των Βουλγάρων”. Κατέλαβε μεγάλο μέρος της δυτικής Ελλάδας και της Αλβανίας, χάρη και στην εξέγερση των σλαβικών φύλων που ήταν εγκατεστημένα εκεί, ωστόσο προδώθηκε από τον εξάδελφό του Αλύσιο, ο οποίος τον τύφλωσε και τον ακρωτηρίασε το 1041.
Γενίτσαροι: Το σώμα των Γενιτσάρων ήταν επίλεκτο πολεμικό σώμα που υπαγόταν απευθείας στον Σουλτάνο και αποτελούνταν αρχικά από εξισλαμισμένους χριστιανούς υπηκόους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που είχαν απομακρυνθεί σε παιδική ηλικία από τις οικογένειές τους με το σύστημα του παιδομαζώματος και ανατραφεί με στρατιωτική εκπαίδευση στην Κωνσταντινούπολη. Αρκεβούζιο: Παλαιό πυροβόλο όπλο, πρόδρομος του τουφεκιού, που ήταν σε χρήση στην Ευρώπη από τις αρχές του 15ου ως τα τέλη του 16ου αιώνα.
Σουλεϊμάν Μεγαλοπρεπής: Ο δέκατος σουλτάνος του Οθωμανικού κράτους. Γιος του Σελίμ Α', γεννήθηκε το 1494 και διαδέχθηκε τον πατέρα του το 1520. Επί των ημερών του ο Οθωμανική αυτοκρατορία επεκτάθηκε σημαντικά και προς δυσμάς και προς ανατολάς. Προσάρτησε μεγάλο μέρος της κεντροανατολικής Ευρώπης (Ουγγαρία, Τρανσυλβανία κλπ) ενώ έφτασε να πολιορκήσει και την ίδια τη Βιέννη (1529 και 1532). Επί των ημερών του άνθισαν επίσης τα γράμματα οι τέχνες και οι επιστήμες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Ιωαννίτες Ιππότες: Το Ιπποτικό "Τάγμα του Αγίου Ιωάννη", ξεκίνησαν αρχικά ως τάγμα για την περίθαλψη των ασθενών και τραυματιών (εξ ου και το προσωνύμιο "Οσπιταλιέροι" -Hospitallers) στους Άγιους Τόπους, εξελίχθηκαν όμως σε κανονικό στρατιωτικό τάγμα. Το 1291 εκδιώχθηκαν από τους Άραβες και βρήκαν πρόσκαιρο καταφύγιο στην Κύπρο, ενώ το 1309 τους παραχωρήθηκε ως έδρα το νησί της Ρόδου. Ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής κατέλαβε το νησί το 1522 και τους απέπεμψε. Οι δυτικές δυνάμεις τότε αποφάσισαν να τους εκχωρήσουν ως έδρα το νησί της Μάλτας.
Βαγιαζίτ Β' Βελή: Ο πρωτότοκος γιος του Μωάμεθ Β' του Πορθητή, κυβέρνησε την Οθωμανική Αυτοκρατορία από το 1481 ως το 1512 πετυχαίνοντας μια σειρά από σημαντικές νίκες τόσο στην δύση όσο και στην ανατολή. Το 1512 παραχώρησε το θρόνο του όσο ήταν εν ζωή στο γιο του Σελίμ Α'. Επίσης να κάνουμε ένα λινκ προς το Φετιχιέ Τζαμί.
Πίρι Ρέϊς: O Haji Ahmed Muhiddin Piri ήταν Οθωμανός ναύαρχος και χαρτογράφος, που γεννήθηκε μεταξύ 1465 και1470 και πέθανε το 1553. Το γνωστότερο έργο του είναι το Kitab-ı Bahriye, μια λεπτομερέστατη καταγραφή και χαρτογράφηση των λιμανιών και των όρμων της Μεσογείου. Vincenzo Coronelli: φραγκισκανός μοναχός (1650-1718), εγκυκλοπαιδιστής και χαρτογράφος. Πέρασε το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του στη Βενετία. Έφτιαξε σειρά από ουράνιες σφαίρες και υδρογείους για το Λουδοβίκο ΙΔ της Γαλλίας και πλήθος χαρτών, αρκετοί από τους οποίους για τα βενετοκρατούμενα εδάφη της Ελλάδας
Jacob Spon: (1647-1685) Γάλλος γιατρός και αρχαιοδίφης, ο οποίος μαζί με τον Άγγλο Βοτανολόγο Sir George Wheler περιηγήθηκαν μεγάλο μέρος του Λεβάντε, της Ελλάδας και της Ιταλίας, συλλέγοντας και καταγράφοντας αρχαιότητες.
Nasuh Matrakci: Το πλήρες του όνομα ήταν Nasuh bin Karagöz bin Abdullah el-Bosnavî. Καταγόταν από τη Βοσνία αλλά είχε μεγαλώσει στις τάξεις των γενιτσάρων κατόπιν παιδομαζώματος. Αναδείχτηκε σε μεγάλο μαθηματικό, αρχιτέκτονα, ζωγράφο και μικρογράφο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που πρόσφερε τις υπηρεσίες του στους σουλτάνους του 16ου αιώνα, κυρίως στον Σουλεϋμάν το Μεγαλοπρεπή.
Λουδοβίκος Σαλβατόρ της Αυστρίας: Πρόκειται για τον αρχιδούκα Λουδοβίκο Σαλβατόρ της Αυστρίας ο οποίος είναι γνωστός και ως “Άρχοντας της Μαγιόρκα” αφού, μεταβαίνοντας στο ισπανικό αυτό νησί ως διοικητής, αγόρασε μια μεγάλη έκταση προκειμένου να διαφυλάξει τη χλωρίδα και πανίδα της περιοχής. Στη δεκαετία του 1870, όπως συνηθιζόταν στους ευγενείς της εποχής, πραγματοποίησε εκτεταμένα ταξίδια στην ανατολική Μεσόγειο και στη συνέχεια δημοσίευσε τις εμπειρίες του σε σειρά αναγνωσμάτων. Η περιήγηση στον Κορινθιακό κόλπο φέρει τον τίτλο Eine Spazierfahrt im Golf von Korinth και εκδόθηκε στην Πράγα το 1876.