Ελληνικά
  • Αγγλικά
  • Ιταλικά
  • Ισπανικά

Μεταβυζαντινά Μνημεία

Άγιος Ιωάννης Βομβοκούς

Το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη βρίσκεται 10 χλμ. περίπου βορειοανατολικά της Ναυπάκτου, σε μικρή απόσταση από την κοινότητα Βομβοκού, κτισμένο σε ορεινή και απόκρημνη περιοχή.

Αρχιτεκτονική
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το καθολικό της μονής. Αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς τετρακιόνιου με τρούλλο, εξάπλευρη αψίδα και νάρθηκα. Με εξάπλευρες αψίδες διαμορφώνονται οι εγκάρσιες κεραίες του σταυρού, ως χοροί αγιορείτικου τύπου. Δίλοβα παράθυρα κοσμούν τις πολυγωνικές αψίδες. Η στέγη είναι δίρριχτη, κεραμοσκεπής με καμπαναριό στο δυτικό τμήμα. Ο μικρός τρούλλος είναι δωδεκάπλευρος και κοσμείται με τοξωτές, αβαθείς κόγχες στις πλευρές και μονόλοβα τοξωτά παράθυρα. Οδοντωτές κεραμοπλαστικές διακοσμητικές ταινίες περιτρέχουν τις όψεις του ναού. Η δυτική πλευρά όπου βρίσκεται και η κύρια είσοδος κοσμείται με δύο εντοιχισμένα γλυπτά άγνωστης προέλευσης. Αριστερά βρίσκεται εντοιχισμένο απότμημα βυζαντινού θωρακίου με ανάγλυφη παράσταση λαγού τον οποίο απάζει αετός. Δεξιά είναι εντοιχισμένο οικόσημο βενετού άρχοντα με ανάγλυφη παράσταση φτερού και πόδι πουλιού μέσα σε ασπιδόμορφο πλαίσιο από το οποίο κρέμονται δύο κροσσωτές ταινίες. Η μαρμάρινη κτητορική επιγραφή ανάμεσα στα δύο γλυπτά μας πληροφορεί ότι ο ηγούμενος Αρσένιος ανακαίνισε εκ βάθρων το ναό το έτος 1695.

Εσωτερικός διάκοσμος
Εσωτερικά ο ναός είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες πιθανόν σύγχρονες με την ανέγερση του ναού. Τα θέματα χωρίζονται σε οριζόντιες ζώνες με ολόσω-μους αγίους και αγίους σε μετάλλια κάτω, σκηνές από το Θεομητορικό κύκλο (Ακάθιστος) στη μέση και σκηνές από τον Χριστολογικό κύκλο άνω. Στο νάρθηκα απεικονίζεται μεταξύ άλλων το συναξάρι του Προδρόμου και οι Αίνοι. Νότια και ανατολικά του καθολικού υπάρχουν τα κελλιά του μοναστηριού. Σήμερα το μοναστήρι είναι γυναικείο και οι λειτουργίες του είναι ιδιαίτερα κατανυκτικές. Οι μοναχές διατηρούν ένα αξιόλογο εργαστήρι βυζαντινής εικόνας. Ώρες επίσκεψης κατόπιν τηλεφωνικής επικοινωνίας στο: 26340-27401.

Μονή Αμπελακιώτισσας

Το ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Αμπελακιώτισσας, είναι μία από τις σημαντικότερες μονές του Δήμου Ναυπακτίας και βρίσκεται στη ΔΕ Αποδοτίας, σε μικρή απόσταση από το ομώνυμο χωριό (παλαιά ονομασία Κοζίτσα) και 17χλμ. από την Άνω Χώρα. Παλαιότερα η τοποθεσία του χωριού ήταν γνωστή και ως «Αργαστήρια». Η ονομασία αυτή συνδέεται με την ύπαρξη στην περιοχή οικογενειών, ανάμεσα στις οποίες και του Δαμιανού από την Ήπειρο, φημισμένων για την τέχνη τους στην ξυλογλυπτική, τη χρυσοχοΐα και την ασημουργία.

Αρχιτεκτονική και διακόσμηση
Το καθολικό είναι τρίκλιτη τρουλλαία βασιλική με ορθογώνια κάτοψη με τρία ζεύγη κιόνων και ένα ζεύγος πεσσών και ημικυκλική αψίδα η οποία κοσμείται από επτά αβαθείς κόγχες. Ο ναός στεγάζεται με δίρριχτη κεραμοσκεπή στέγη και τρούλλο, ενώ τα κλίτη εσωτερικά καλύπτοναι με φουρνικά. Εξωτερικά στο κέντρο της δυτικής πλευράς του διαμορφώνεται εντυπωσιακό κωδωνοστάσιο με τοξωτή κεντρική είσοδο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί η διακόσμηση όλων των εξωτερικών τοίχων με λιθανάγλυφα: δέντρα, άνθη, ζώα, ανθρώπινες μορφές. Η λιθανάγλυφη επιγραφή στο υπέρθυρο τόξο της εισόδου μας πληροφορεί μεταξύ άλλων ότι ο ηπειρώτης «αρχιτέκτων» Χρήστος Ιωάννου από τη Στράτζινα (σημ. Πύργος Κόνιτσας) ανακαίνισε το καθολικό της Αμπελακιώτισσας το 1847 επί ηγουμένου Θεοφίλου Παπαλογή και αναφέρει το 1456 ως έτος αρχικής οικο-δόμησης του ναού. Ο ναός εσωτερικά δεν είναι αγιογραφημένος και έχει ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1874 σύμφωνα με τη σχετική επιγραφή, έργο πιθανόν τοπικού εργαστηρίου.

Κειμήλια και λείψανα
Το μοναστήρι της Αμπελακιώτισσας είναι επίσης φημισμένο για τη διατήρηση ιερών λειψάνων και εξαιρετικής τέχνης κειμηλίων. Συγκεκριμένα το χέρι του αγίου Πολυκάρπου, επισκόπου Σμύρνης, φέρει επιχρυσωμένη επένδυση του 1792, έργο του ντόπιου χρυσοχόου Παναγιώτη Δαμιανόπουλου. Φυλάσσεται μέσα σε αργυρή, σκαλιστή με θρησκευτικές παραστάσεις λειψανοθήκη, έργο του ντόπιου χρυσοχόου και ασημουργού Ν. Δαμιανού. Η λατρευτική εικόνα της Παναγίας τεχνοτροπικά τοποθετείται στον 17ο αι. ενώ η χρυσή της επένδυση έγινε το 1820 από τον ντόπιο χρυσοχόο Νικόλαο Δαμιανό. Εξαιρετικό έργο χρυσοκεντητικής τέχνης αποτελεί ο Επιτάφιος, έργο την γνωστής κεντήστρας Μαριόρας από την Κωνσταντινούπολη. Κελλιά πρόσφατα αναστηλωμένα υπάρχουν στη νότια και δυτική πλευρά. Το μοναστήρι λειτουργεί σήμερα ως ανδρικό.
Πανηγυρίζει στις 23 Φεβρουαρίου ανήμερα του Αγίου Πολυκάρπου και στις 15 Αυγούστου στην Κοίμηση της Θεοτόκου.