Η ισορροπία δυνάμεων στη Μεσόγειο στο β' μισό του 16ου αιώνα
Η οθωμανική επέκταση προς τη Δύση ακολούθησε μια σταθερή πορεία κατά τη διάρκεια του 15ου και του 16ου αιώνα. Κωνσταντινούπολη 1453, Εύβοια 1470, Μεθώνη και Κορώνη 1499, Ρόδος 1522. Μέχρι τα μέσα του 16ου αιώνα οι Οθωμανοί είχαν εδραιώσει την παρουσία τους στην ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα, μέσω της στρατολόγησης ονομαστών κουρσάρων, όπως ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, κατόρθωσαν να καθυποτάξουν σημαντικό τμήμα και της δυτικής Μεσογείου, ιδιαίτερα κατά μήκος των ακτών της Β. Αφρικής. Η σημαντική ναυμαχία στην Πρέβεζα το 1538 καθόρισε το status quo στη Μεσόγειο για περίπου τρεις δεκαετίες ακόμη, χαρίζοντας τη νίκη στους Οθωμανούς και απωθώντας τους δυτικούς προς τις ακτές της Αδριατικής. Οι προσπάθειες του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, δια του καπουδάν πασά του, Piyale Pasha, να καταλάβει τη Μάλτα το 1565 στάθηκαν άκαρπες: η πολύμηνη πολιορκία λύθηκε τελικά και ο Piyale επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη με το παροιμιώδες πια (αν και μάλλον μυθικό) “Malta Yok”, δηλαδή η Μάλτα δεν υπάρχει. Αντίθετα, απόλυτα επιτυχημένη ήταν η προσπάθεια του διαδόχου του Σουλεϊμάν, Σελίμ Β', να καταλάβει την Κύπρο, εξαλείφοντας τον τελευταίο μεγάλο πυρήνα λατινικής κατοχής στην ανατολική Μεσόγειο. Παρά τον χαρακτηρισμό του Σελίμ ως “ο μέθυσος”, στην ουσία επρόκειτο για έναν διορατικό και με στρατηγικές ικανότητες σουλτάνο. Κι αν ο ίδιος δεν ηγείτο των εκστρατειών του, προτιμώντας τις κραιπάλες στο παλάτι του, γνώριζε ωστόσο πώς να τις σχεδιάζει. Η κατάληψη της Κύπρου θορύβησε τόσο τις δυτικές δυνάμεις, ιδιαίτερα τον Πάπα Πίο E', που συνειδητοποίησαν πως θα έπρεπε να αναστρέψουν την κατάσταση και προχώρησαν στην ίδρυση της Ιερής Συμμαχίας.
